Blaðamenn á landsbyggðinni mikilvægur hlekkur í lýðræðissamfélagi

Fyrirlesarar á afmælisráðstefnu Eyjafrétta. Mynd: Blaðamannafélag Íslands

Um helgina fór fram ráðstefna í Vestmannaeyjum í tilefni þess að Eyjafréttir fagna fimmtíu ára afmæli um þessar mundir, en miðillinn hefur nú verið sameinaður eyjar.net.

Tilgangur ráðstefnunnar var að ræða hvernig efla megi héraðsfréttamiðla á Íslandi en staða þeirra hefur veikst á undanförnum árum og áratugum. Í dag eru stór landssvæði á Íslandi þar sem enginn fjölmiðill er starfandi á, svokallaðar fréttaeyðimerkur eða hvítir blettir. Rannsóknir sína að á svæðum þar sem engir fjölmiðlar starfa, þar hnigni lýðræðisþáttaka frekar, spilling eykst og samfélagssamheldni dvínar.

Sigríður Dögg, formaður BÍ, sagði það mikilvægt að almenningur geri sér grein fyrir mikilvægi blaðamennsku fyrir samfélagið, ekki síst nærsamfélagið, og átti sig á stöðu þeirra blaðamanna sem vinni í þeirra þágu. Fólk eigi að þakka það sem vel sé gert, fyrir að fjallað sé um flókin mál frá mörgum hliðum, þau sett í samhengi og stjórnvöld og atvinnulífið látin svara spurningum sem almenningur hefur ekki kost á að fá svör við með öðrum hætti. Öll viljum við betra samfélag og fagleg blaðamennska sé mikilvægur hlekkur í lýðræðissamfélagi.

Gunnar Gunnarsson, ritstjóri Austurfréttar, fór yfir rekstraráskoranir héraðsmiðla og tillögur til aðgerða. Hann sagði miðlana almennt veikburða, og standi vart undir sér. Hvorki sé til fjármagn eða tími fyrir þróunina sem þyrfti að eiga sér stað til að halda í við breyttan veruleika, lítil nýliðun væri í stéttinni og lítil fjölbreytni. Bregðast þurfi við þessari stöðu.

Gunnar kynnti einnig í lok ráðstefnunnar áskorun héraðsfréttamiðla til til viðskipta- og menningarmálaráðherra sem sótti ráðstefnuna. Í áskoruninni kemur m.a. Fram að forsvarsmenn héraðsfréttamiðla vilji aukið gegnsæi og fyrirsjáanleika við úthlutun styrkja til einkarekinna fjölmiðla. Hlutverk landsbyggðarmiðlanna fyrir sitt nærumhverfi sé óumdeilt því þeir sinni aðhaldi, upplýsingamiðlun og söguskráningu fyrir sín svæði sem aðrir fjölmiðlar ná ekki að sinna.

Ritstjórar og útgefendur héraðsfréttamiðla á Íslandi skoruðu auk þess á ráðherra að veita allri þeirri fjárhæð sem áætluð er til stuðnings einkarekinna fjölmiðla í fjárlögum, um 700 milljónum, fyrir árið 2024. Á síðasta ári hafi stuðningurinn verið upp á 370 - 470 milljónir og því ekki öll fjárheimildin verið nýtt þrátt fyrir brýna þurf. Aukinn beinn stuðningur hins opinbera sé þessum miðlum lífsnauðsynlegur auk þess sem íslenska ríkið eigi enn langt í land með að styðja við einkarekna fjölmiðla eins og gert sé á Norðurlöndunum.

Aðrir fyrirlesarar á ráðstefnunni voru viðskipta- og menningarmálaráðherra, Lilja D. Alfreðsdóttir, Guðmundur Sv. Hermannsson, blaðamaður á Morgunblaðinu og fyrrum fréttastjóri, Ómar Garðarsson, ritstjóri Eyjafrétta, Kristján Már Unnarsson fréttamaður á Stöð 2 og Valgeir Örn Ragnarsson varafréttastjóri RÚV. Páll Magnússon fv. fréttamaður og alþingismaður, stýrði ráðstefnunni.