Tilnefningar dómnefndar til Blaðamannaverðlauna

Blaðamannaverðlaun Blaðamannafélags Íslands fyrir árið 2023 verða veitt á Kjarvalsstöðum föstudaginn 15. mars kl. 17. Dagskráin hefst á stuttu málþingi um stöðu blaðamennskunnar þar sem Richard Fletcher hjá Reuters Institute flytur framsögu. Að loknum snörpum pallborðsumræðum verða Blaðamannaverðlaunin afhent og að því loknu er öllum viðstöddum boðið að þiggja veitingar í föstu og fljótandi formi. 

 

Dómnefnd verðlaunanna hefur nú, viku fyrir afhendingu verðlauna, birt tilnefningar sínar í öllum fjórum flokkum verðlaunanna: Viðtal ársins, umfjöllun ársins, rannsóknarblaðamennska ársins og Blaðamannaverðlaun ársins. Sem fyrr eru tilnefningarnar þrjár í hverjum flokki. Uppljóstrað verður um verðlaunahafa á athöfninni föstudaginn 15. mars. 

 

Tilnefningarnar eru sem hér segir: 

 

Viðtal ársins 

Auður Ösp Guðmundsdóttir, fréttastofu Stöðvar 2, Vísis og Bylgjunnar. Fyrir viðtal við Evu Ólafsdóttur sem steig fram og greindi frá kynferðisofbeldi sem hún varð fyrir af hálfu afa síns, Guðjóns Ólafssonar, í Vestmannaeyjum þegar hún var sjö ára gömul og hvaða áhrif ofbeldið hefur haft á hennar líf. Viðtalið er afhjúpandi og áhrifaríkt auk þess sem mikil rannsóknarvinna blaðamannsins í tengslum við viðtalið skín í gegn. 

Björk Eiðsdóttir, Fréttablaðinu. Fyrir viðtal við Magnús Karl Magnússon, prófessor í læknisfræði við Háskóla Íslands. Í viðtalinu ræðir Magnús líf sitt og eiginkonu sinnar, Ellýjar Guðmundsdóttur eftir að hún greindist með Alzheimer sjúkdóminn, aðeins rúmlega fimmtug að aldri. Blaðamaðurinn nálgast erfitt og viðkvæmt viðfangsefni af virðingu og hlýju svo úr verður viðtal sem veitir einstaka sýn inn í líf þeirra sem glíma við Alzheimer og aðstandenda þeirra. 

Margrét Marteinsdóttir, Heimildinni. Fyrir viðtal við Gyrði Elíasson, rithöfund. Gyrðir hefur í gegnum tíðina forðast kastljós fjölmiðla en í viðtalinu ræðir hann í fyrsta sinn opinskátt um þunglyndi sem hann hefur glímt við í áratugi, og segir það vera vissan þráð í gegnum öll sín verk. Viðtalið er yndislestur og afar vel unnið, þar sem ljóðlist Gyrðis er meðal annars listilega fléttað inn í frásögnina. 

Rannsóknarblaðamennska ársins

Arnhildur Hálfdánardóttir og Arnar Þórisson, RÚV. Fyrir umfjöllun um svokallaða „óleyfisbústaði“, það er húsnæði sem er ekki samþykkt sem íbúðarhúsnæði og er oftar en ekki hættulegt til búsetu. Þau heimsóttu meðal annars kolakjallara í Hlíðunum sem flóttafólk frá Venesúela leigði. Umfjöllunin var afhjúpandi og varpaði ekki aðeins ljósi á hræðilegar aðstæður sem fólk býr við heldur einnig á almennt úrræðaleysi kerfisins til að taka á ósamþykktu íbúðarhúsnæði. 

Bjartmar Oddur Þeyr Alexandersson, Heimildinni. Fyrir fréttaskýringar um endurvinnsluferli drykkjarferna sem afhjúpaði að fernur, sem fjölmargir Íslendingar hafa flokkað jafnvel áratugum saman í þeirri trú að þær væru endurunnar, eru brenndar í sementsverksmiðjum á meginlandi Evrópu. Umfjöllun og rannsókn Bjartmars var umfangsmikil og teygði sig til margra landa og hafði margvísleg áhrif, meðal annars þær að breytingar urðu á stjórnendateymi Úrvinnslusjóðs og nýtt verklag var innleitt við endurvinnslu á drykkjarfernum. 

Helgi Seljan og Aðalsteinn Kjartansson, Heimildinni. Fyrir umfjöllun um snjóflóðið sem féll á Súðavík í janúar 1995. Í vandaðri og yfirgripsmikilli umfjöllun tókst blaðamönnunum að varpa nýju ljósi á atburð sem flestir Íslendingar þekkja vel til. Með nákvæmri og vel unninni rannsókn sinni tókst þeim að draga fram upplýsingar sem höfðu ekki komið fram áður, en skipta verulegu máli. Í kjölfar umfjöllunarinnar var ákveðið að skipa rannsóknarnefnd Alþingis til að fara yfir þessar nýju upplýsingar. 

Umfjöllun ársins 

Elísabet Inga Sigurðardóttir og Sunna Sæmundsdóttir, fréttastofu Stöðvar 2, Vísis og Bylgjunnar. Fyrir umfjöllun um fylliefni og fegrunaraðgerðir í Kompás. Málið var skoðað frá mörgum hliðum og sýndi með áhrifamiklum hætti hvernig ungar stúlkur eru afvegaleiddar með vafasömum eða röngum upplýsingum. Umfjöllunin var afhjúpandi um eftirlitslausan markað og leiddi til þess að heilbrigðisráðherra setti reglugerð um starfsemina.

Ingi Freyr Vilhjálmsson, Heimildinni. Fyrir umfjöllun um sjókvíaeldi á Íslandi. Í kjölfar skýrslu Ríkisendurskoðunar um atvinnugreinina auk tveggja umhverfisslysa á síðasta ári, náði umræðan um sjókvíaeldi ákveðnum hápunkti. Ingi Freyr hefur verið leiðandi í sinni umfjöllun um málið og fjallað um það á afhjúpandi, fjölbreyttan og heildstæðan hátt, þannig að eftir hefur verið tekið, bæði innanlands og utan.

Jóhannes Kr. Kristjánsson, Sævar Guðmundsson og Heimir Bjarnason, Reykjavík Media og Purkur kvikmyndagerð. Fyrir sjónvarpsþættina Stormur sem fjölluðu um Covid 19-faraldurinn á Íslandi frá hliðum sem ekki höfðu sést áður í fjölmiðlum hér á landi. Mannlegar hliðar faraldursins voru í forgrunni í þáttunum með áhrifamiklum sögum af því hvernig almenningur tókst á við sjúkdóminn og hraða útbreiðslu hans, sem og sögum af þeim sem stóðu í framlínu baráttunnar fjarri ættingjum sínum. 

Blaðamannaverðlaun ársins

Heimir Már Pétursson, fréttastofu Stöðvar 2, Vísis og Bylgjunnar. Fyrir ítarlega og vandaða umfjöllun um kjaramál á árinu, sem kristallaðist í viðtali við Sólveigu Önnu Jónsdóttur, formann Eflingar og Halldór Benjamín Þorbergsson, þáverandi framkvæmdastjóra SA. Deilan var þá komin á algjöran hnút en Heimir Már fékk þau saman í ítarlegt viðtal í beinni útsendingu þar sem þau féllust á að fresta verkföllum og verkbanni ef ný miðlunartillaga yrði lögð fram.

Ingunn Lára Kristjánsdóttir, RÚV. Fyrir nýstárlega og eftirtektarverða framsetningu frétta á helstu samfélagsmiðlum, til að mynda á TikTok og Instagram, og fyrir svokallaðar flettifréttir á gagnvirku formi. Ingunn Lára er brautryðjandi hvað þetta varðar í fjölmiðlum hér á landi, en með nálgun sinni hefur henni tekist að breikka neytendahóp fréttanna og ná til yngri aldurshópa sem í síauknum mæli afla sér nær eingöngu frétta í gegnum samfélagsmiðla. 

Sunna Ósk Logadóttir, Heimildinni. Fyrir viðamikla umfjöllun um málefni náttúrunnar í sinni fjölbreyttustu mynd. Sunna hefur skrifað vandaðar og gagnrýnar greinar um togstreitu sem skapast hefur í loftslagsmálum hér á landi, meðal annars út frá sjónarhorni íbúa í dreifðari byggðum landsins, og afhjúpandi greinar sem tengjast nýtingu mannsins á dýrum, eins og til dæmis blóðmerahaldi og hvalveiðum. Ítarleg rannsóknarvinna liggur að baki greina Sunnu sem hafa haft áhrif á almenna samfélagsumræðu.