Fréttir

Fjörug umræða á sér nú stað í hópi blaðamanna vestan hafs og raunar miklu víðar um stöðu blaðamanna í fréttaflutningi.  Geta og eiga blaðamenn að vera hlutlægir í nálgun sinni og sýna hlutleysi í umfjöllun sinni? Þessi umræða sprettur upp í kjölfar ágengrar afstöðu Donalds Trump Bandaríkjaforseta gagnvart fjölmiðlum og umræðu um „valkvæðar staðreyndir“ og fleira í þeim dúr. Gott dæmi um þetta er umræða sem skapast hefur í kringum brottrekstur Lewis Wallace, blaðamanns á „Marketplace“ sem birti pistil á síðunni „Medium“ undir yfirskriftinni „Objectivity is dead, and I’m okay with it“ , sem gæti útlagst á íslensku sem "Hlutlægnin er dauð og ég sætti mig við það". Þar heldur Wallace því fram að hlutleysi sé tálsýn, og vitnar þar til  reynslu sinnar sem trans-gender blaðamanns og að menn verði einfaldlega að horfast í augu við það.  Hann uppskar hins vegar brottrekstur frá „Marketplace“ á þeirri forsendu að í siðareglum miðilsins væri skýrt kveðið á um að starfsmenn verði að halda pólitískum skoðunum sínum fyrir fyrir sig.  Síðan birti Wallace annan pistil þar sem hann segir að að fjölmiðlar verði að breytast þannig að pláss sé fyrir ólíkar raddir sem búi til þá fjölbreytni sem miðlar segist vilja sýna. Þessi umræða hefur vakið talsverða athygli enda kemur hún inn á grundvallarspurningar fyrir bandaríska blaðamenn rétt eins og kollega þeirra um allan heim, m.a. hér á Íslandi. Í því samhengi má minna á 5. gr. Siðareglna BÍ, en þar segir m.a.: „Siðareglur þessar setja ekki hömlur á tjáningarfrelsi blaðamanna sem skrifa undir fullu nafni afmarkaða þætti í fjölmiðlum, til dæmis gagnrýni, þar sem persónulegar skoðanir höfundar eru í fyrirrúmi.“  Einnig má benda á innanhússreglur RÚV en þar segir: „Starfsfólk, sem sinnir umfjöllun um fréttir, fréttatengt efni og dagskrárgerð tekur ekki opinberlega afstöðu í umræðu um pólitísk málefni eða umdeild mál í þjóðfélagsumræðunni, þ. á m. Á samfélagsmiðlum.“ Margaret Sullivan hjá Washington Post er ein þeirra sem fjallar um þetta mál og bendir á að þarna séu á ferðinni gamlar og mikilvægar spurningar sem enn eigi eftir að ræða talsvert en aðstæður hafi nú skapað umhverfi þar sem þessi álitamál eru enn á ný komin í sviðsljósið. Sjá pistil Margaret Sullivan hér      

Héraðsdómur Reykjavíkur sýknaði í gær konu af kröfu Péturs Gunlaugssonar um miskabætur vegna meiðyrða vegna hlekks sem hún deildi á Facebooksíðu sinni frá síðunni sandkassinn.com. Var deilingin talin lýsa skoðun og rúmast innan heimilda um tjáningarfrelsi. Í úrskurði Héraðsdóms segir að hlekkurinn hafi birtist á fésbókarsíðu stefndu í formi forskoðunar á því efni sem vísað var til á síðunni. Birtist þannig andlitsmynd af stefnanda sem hafði verið skeytt saman við afturenda á asna með fyrirsögninni ,,Pétur Gunnlaugsson er kúkur mánaðarins“, en við færslu sína hafði stefnda sjálf ritað orðin ,,ha ha ha“. Í rökstuðningi dómsins segir m.a.: “Þótt á það verði fallist með stefnanda að ekki sé útilokað að gildisdómar geti varðað refsingu sem móðganir samkvæmt 234. gr. hegningarlaga, verður engu að síður að leggja til grundvallar að stefnda hafi við fyrrgreindar aðstæður haft ríkulegt svigrúm til að tjá skoðun sína á stefnanda samkvæmt fyrrgreindu ákvæði stjórnarskrárinnar og mannréttindasáttmála Evrópu eða koma skoðunum annarra um þetta efni á framfæri. Er þá litið til þess að efni umrædds pistils laut beinlínis að framlagi stefnanda til þjóðfélagsumræðu, sem hann sjálfur var virkur þáttakandi í, en ekki að einkalífi stefnanda eða öðrum óskyldum atriðum. Leggja verður til grundvallar að frjáls skoðanaskipti og opinn umræða um þjóðfélagsmál sé einn af hornsteinum lýðræðislegs þjóðfélags, jafnvel þegar um er að ræða tjáskipti sem kunna að vera móðgandi eða valda hneykslan. Að öllu þessu virtu er því ekki hægt að fallast á að í tilviki stefndu hafi verið um að ræða tjáningu sem nauðsyn ber til að takmarka í lýðræðislegu þjóðfélagi, sbr. 3. mgr. 73. gr. stjórnarskrár og 2. mgr. 10. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.” Sjá dóminn í heild hér

Siðanefnd Blaðamannafélags Íslands hefur úrskurðað að Þóra Kristín Ásgeirsdóttir og Fréttatíminn hafi ekki gerst brotleg við siðareglur félagsins í umfjöllun sinni í október síðast liðnum um friðað hús í Reykjavík og hugsanlegar bótakröfur tengdar því.  Úrskurð siðanefndar í held má sjá á siðavefnum undir úrskurðir eða með því að smella hér

  “Staðreyndavalkostir” (alterenative facts) er orð sem Kellyanne Conway, ráðgjafi úr herbúðum Donalds Trump notaði um þá yfirlýsingu Sean Spicer blaðafulltrúa Hvíta hússins að fjölmiðlar hefðu farið rangt með stærð mannfjöldans sem fylgdist með innsetningarathöfn Trumps sl. föstudag og að fjölmiðlar væri í herferð gegn forsetanum.  Ummæli Conway í þættinum “Meet the Press”  þess efnis að framlag Spicer bæri að skoða sem staðreyndavalkost, hafa vakið upp talsverða umræðu í röðum bandarískra blaðamanna of hjá fjölmiðlaáhugafólki og m.a. talað um að hér sé gengið svo langt að reynt sé að draga í efa möguleikann á að tala um hlutlægan sannleika eða staðreyndir – sem þó er kjarninn í hugmyndum um eðli blaðamennsku þar í landi. Þetta er t.d. það sem kemur fram í áhugaverðum og gagnrýnum pistli sem David Uberti, fastur penni hjá Columbia Journalism Review. Sjá pistil Uberti hér  

Rússland og Pútín forseti þess eru fréttaefni sem fá forgang í dönskum fjölmiðlum, janft í tengslum við ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs, Úkraínumál og njósna- og tölvuhakkaramál í Bandaríkjunum. En Rússland og Pútín eru líka fréttaefni í Danmörku vegna stöðu sinnar sem helstu andstæðingar NATO, ESB og Danmerkur.  Þetta kemur fram í nýrri skýrslu um Rússland í dönskum fjölmiðlum sem Norræni blaðamannaskólinn í Árósum hefur sent frá sér og er hluti af stærra verkefni sem enn er í gangi og miðar að því að kortleggja umfjöllun á Norðurlöndum um Rússland og umfjölun í Rússlandi um Norðurlönd. Þrátt fyrir daglega og oft á tíðum viðamikla umfjöllun um Rússland er það niðurstaða skýrslunnar að fjölmiðlanotendur sitji uppi með að takmarkaða mynd af stöðu mála þar og að Danir eigi því erfitt með að sikilja Rússland nútímans. Sjá einnig hér  

Verðlaunanefnd Blaðamannaverðlauna BÍ óskar eftir tilnefningum til verðlauna fyrir árið 2016, en verðlaunin verða veitt í 14. skipti þann 3. mars næstkomandi. Tilnefningar dómnefndar verða kynntar viku fyrir afhendingu en skilafrestur tilnefninga til dómnefndar er kl. 12 á hádegi föstudaginn  27. janúar 2017. Eins og síðustu ár verða verðlaunin veitt í fjórum flokkum: • Besta umfjöllun ársins 2016  • Viðtal ársins 2016 • Rannsóknarblaðamennska ársins 2016  • Blaðamannaverðlaun ársins 2016 Hægt er að senda inn tilnefningar til verðlaunanna til skrifstofu Blaðamannafélagsins í Síðumúla  23 á auglýstum skrifstofutíma ásamt gögnum með röksemdafærslu fyrir tilnefningunni. Jafnframt er hægt að senda tilnefningar inn rafrænt. Tilnefningar dómnefndar verða gerðar kunnar föstudaginn 24. febrúar. Viku síðar, þann 3. mars, verða verðlaunin sjálf afhent.  Sjá reglugerð um Blaðamannaverðlaun B.Í.  

Sífellt eykst þörf samfélaga fyrir áreiðanlegar og faglega unnar fréttir. Þessi vöxtur er í réttu hlutfalli við magn rangra eða villandi frétta sem komið er í umferð með ýmsum hætti til þess að hafa áhrif á almenningsálit og umræðu til hagsbóta fyrir tiltekna aðila. Til viðbótar við gríðarlegan her PR fólks og spunameistara hafa nú bæst rangar eða uppspunnar fréttir sem dreift er t.d. á Facebook. Umræðan um Facebook í þessu samhengi  á undanförnum vikum í tengslum við bandarísku forsetakosningarnar hefur orðið til þess að stjórnendur fyrirtækisins hafa sagst ætla að reyna að bregðast við. Í sænska dagblaðinu Dagens Nyheter hefur verið greint frá skýrslu um það  að rangar fréttir og villandi séu orðnar að vopni í alþjóðasamskiptum og bent á gríðarlegan vöxt slíkta frétta í Svíþjóð, frétta sem eiga rætur sínar í  Rússlandi, í kjölfar átakanna í Úkraínu 2014. Sérstaklega er í þessu sambandi vísað til frétta sem tengdust atkvæðagreiðslu í sænska þinginu í fyrra um aðild Svía að NATO og sagt að þessum fréttum hafi verið ætlað að hafa áhrif á niðurstöðuna. Sjá hér

Alls voru 93 blaðamenn og annað fjölmiðlafólk drepið við störf  á árinu 2016 og þar af 12 í Evrópu samkvæmt tölum sem Alþjóðasamband blaðamanna (IFJ) hefur sent frá sér. Í Evrópu voru 9 drepnir í Rússlandi, 2 í Tyrklandi og 1 í Úkraínu. IFJ hefur einnig birt sundurliðaðan lista yfir hvar þessi dráp áttu sér stað  og til viðbótar þessum 93 sem á listanum eru fórust 29 í tveimur flugslysum. Drápin á fjölmiðlafólki voru af ýmsu tagi, bein morð, sprengjuárásir og fjölmiðlafólk varð fórnarlömb í skotbardögum stríðandi fylkinga.  Tölurnar í ár eru heldur lægri en í fyrra, en  IFJ bendir á að það varasamt sé að taka það sem vísbendingu um að ástandið sé að batna, og bendir á að ógnir og hótanir í garð fjölmiðlafólks hafi aukist og vísbendingar séu um sjálfs-ritskoðun. Þetta séu alvarleg áminning um uggvænlega stöðu tjáningarfrelsisins í heiminum. Sjá lista IFJ hér  

„Nauðsynlegt er að stjórnvöld taki af skarið og marki stefnu um það hvernig unnt er að treysta stöðu og framtíð íslenskra fjölmiðla áður en það er orðið of seint. Íslenskir fjölmiðlar eru grunnurinn að því að viðhalda lýðræði, menningu og samheldni íslenskrar þjóðar.“  Þetta segir Elfa Ýr Gylfadóttir, framkvæmdastjóri Fjölmiðlanefndar í pistli sínum í ársskýrslu stofnunarinnar sem birt var nú fyrir jólin.  Elfa  bendir á að fjölmiðlar um víða veröld standi ný á tímamótum og fjárhagsstaða þeirra, jafnt einkarekinna miðla sem ríkismiðla, sé erfið. Á sama tíma segir hún hlutverk þeirra sérstaklega mikilvægt  mikilvægt í nútíma samfélagi. Um það segir hun: „Á sama tíma hafa fjölmiðlar sem hafa gildi faglegrar blaðamennsku að leiðarljósi, hvort heldur einkareknir eða ríkisreknir, sjaldan verið eins mikilvægir og á öld hinna röngu og misvísandi upplýsinga. Ábyrgð þeirra við að miðla hlutlægum fréttum og menningartengdu efni er mikil. Fjölmiðlar eiga að miðla efni sem upplýsir og stuðlar að samfélagslegri umræðu, efni sem menntar, fræðir og hvetur til gagnrýninnar hugsunar. Þeir eiga jafnframt að miðla sögu, listum og menningu og ýmiskonar afþreyingu.“ Sjá einnig hér