Fréttir

Gríðarlegur niðurskurður hefur þegar orðið og er fyrirhugaður á næsta ári á norskum fjölmiðlum og mun láta nærri að alls sé fækki um 372 ársverk á þarlendum ritstjórnum.  Þessi niðurskurður hefur eðlilega valdið talsverðum áhyggjum meðal blaðamanna og annrra sem láta sig samfélagsmál varða og bent er á að fjölbreytni og gæðum sé stefnt í voða.  Mikill niðurskurður stendur fyrir dyrum hjá TV2 sjónvarpsstöðinni þar sem fækka á um 20% fyrir 2020. Þá hafa Dagbladet, VG og Bergens Tidende Aftenposten, Polaris Media og Dagens Næringsliv þegar fækkað starfsfólki og fleiri áforma niðurskurð. Þá hefur norska ríkisútvarpið, NRK einig varað við niðurskuði á næsta ári.  Reikna má með að samrátturinn nemi allt í allt tæpum milljarði norskra króna. Sjá einnig hér  

Talsverð umræða hefur skapast um hatursorðræðu í kjölfar þess að Pétur Gunnlaugsson lögmaður og útvarpsmaður á útvarpi Sögu og Jón Valur Jensson, guðfræðingur, voru ákærðir af saksóknara fyrir útbreiðslu haturs, en mál þeirra var tekið fyrir í héraðsdómi sl. föstudag.  Ýmis sjónarmið hafa verið viðruð í þessu samhengi og þykja umhugsunarverð ummæli Dunja Mijatovi?, talsmanns OSCE í tjáningarfrelsismálum sem birtust hér á síðunni fyrir helgi um að tilraunir stjórnvalda til að elta uppi ummæli á samfélagsmiðlum séu líklegar til að skapa andrúmsloft ótta sem væri skaðlegt tjáningarfrelsinu.   Í haust stóð Fjölmiðlanefnd og Mannréttindaskrifstofa Íslands fyrir málstofu um hatursorðræðu, á Fundi fólksins í Norræna húsinu. Erindi fluttu Margrét Steinarsdóttir, framkvæmdastjóri Mannréttindaskrifstofu Íslands, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, fræðslustýra Samtakanna 78 og formaður Trans Ísland, Kolbeinn Tumi Daðason, aðstoðarritstjóri 365 miðla og umsjónarmaður Vísis og Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, ritari Sjálfstæðisflokksins, en auk þeirra tók Unnsteinn Manuel Stefánsson, fjölmiðla- og tónlistarmaður, þátt í pallborðsumræðum. Fundarstjóri var Arna Schram, fulltrúi Blaðamannafélags Íslands í fjölmiðlanefnd.  Fjölmiðlanefnd tók saman yfirlit um það sem fram kom á þessu málþingi sem gagnlegt kann að vera að rifja upp nú í tengslum við umræður dagsins. Sjá samantekt Fjölmiðlanefndar hér  

Evrópusamband blaðamanna hefur vakið athygli á heimasíðu sinni á skýrslu Dunja Mijatovi?, talsmanni Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu (OSCE ) í málefnum fjölmiðla og tjáningarfreslis þar sem hún fjallar um ástand mála í Evrópu í dag.   Dunja Mijatovi?, sem var hér á Íslandi í fyrra og flutti þá opinn fyrirlestur um fjölmiðlafrelsi, kemur víða við í skýrslu sinni og fjallar meðal annars um öryggismál blaðamanna og  fréttir í samfélagsmiðlum. Varðandi öryggi blaðamanna segir hún meðal annars: „Eins og þið vitið er öryggi blaðamanna ofarlega á minni dagskrá. Enn viðgengst það að ofbeldi gegn blaðamönnum er látið órannsakað og fyrir það er ekki refsað. Þessu verður að linna.“  Til þess að auðvelda aðildarríkjum að takast á við og vakta þessi ofbeldisbrot hefur skrifstofa fjölmiðla í OSCE tekið saman lista yfir blaðamenn sem drepnir hafa verið í ríkjum OSCE frá 1992 ásamt grundvallar uplýsingum um hvernig hefur gengið að rannsaka, saksækja og dæma þá sem ábyrgð á slíkum drápum bera. Um samfélagsmiðla og „handan-sannleik“ (post-truth) kemur m.a. fram í skýrslunni  að  það komi ekki alveg á óvart að í tilraunum fyrirtækja eins og Faceboock séu viðbrögðin við falsfréttum þau að reyna að breyta algorythmum þannig að þeir finni og komi í veg fyrir birtingu tilbúinna frétta.  Það sé liður fyrirtækjanna í að lágmarka skaðann af  umræðunni upp á síðkastið. „En í því liggur líka önnur hætta,“ segir Mijatovi?. „Vegna þess að í raun getur þetta gert tjáningarfrelsinu meira ógagn en nokkur lygi getur gert, hversu skaðleg sem sú lygi kann að vera,“ segir hún enn fremur.  Bendir hún á að fyrir utan vandamálið sem felst í því að skilja á milli sannleika, skoðana og lygi þá sé það í sjálfu til þess fallið að skaða okkur öll eitthvað þegar hugmyndir og skoðanir eru útilokaðar eða jafnvel gerðar glæpsamlegar. „Og í dag horfum við upp á saksóknir á grundvelli stjórnsýslu- og hegningarlaga vegna virkni á samfélagsmiðlum sem fela í sér að einhverjir hafa brugðist við einhverju sem sagt hefur verið á samfélagsmiðlum (að deila, endurbirta, hlekkja við, líka við eða skrifa ummæli). Slík refsigleði stuðlar að  umhverfi ótta að mati Mijatovi? sem segir að þetta geti þróast yfir í beina ritskoðun sem í framhaldinu framkalli sjálfsritskoðun.  „Við skulum ekki fara offari í viðbrögðum okkar við fölskum fréttum og byggja  enn einn vegginn – að þessu sinni vegg í kringum Internetið“,  segir Mijatovi? í skýrslu sinni.  

 Ný ríkisstjórn í Danmörku, sem áfram er undir forsæti Lars Løkke Rasmussen, hefur kynnt stjórnarsáttmála og þar kemur fram ákveðin stefnubreyting gagnvart danska ríkisútvarpinu Danmarks Radio (DR).  Hugmyndin er að lækka afnotagjöldin og straumlínulaga dagskrárgerðina auk þess sem stefnt er að því að fækka rásum sem sent er út á.  Þessi áform hafa valdið áhyggjum, meðal annars hjá talsmanni DR og hjá Blaðamannafélagi Danmerkur (DJ). Meðal þess sem bent er á, er að þetta muni veikja mjög almannamiðilinn sem fyrst og fremst muni gagnast erlendum keppinautum.  Lars Werge, formaður Blaðamannafélagsins segir að ef reka eigi DR fyrir minna fé en nú er gert sé erfitt að sjá hvernig það verði gert án uppsagna og það sé nokkuð sem ekki sé hægt að sætta sig við. Sjá einnig hér  

Samkvæmt árlegri skýrslu um frelsi á Internetinu sem Freedom House birtir var meira um takmarkanir á tjáningu á netinu í ár en í fyrra og er þetta sjötta árið í röð sem netfrelsi minnkar.  Um 2/3 þeirra sem á annað borð nota Internetið (67%) búa í ríkjum þar sem gagnrýni á stjórnvöld, her eða ráðandi fjölskyldur er háð ritskoðun.  Þá kemur í ljós að fólk sem notar samfélagsmiðla getur nú víða átt von á áður óþekktum refsingum, en stjórnvöld í 38 ríkjum hafa handtekið fólk á grundvelli einhvers sem viðkomandi setti fram á samfélagsmiðli.  Á heimsvísu búa um 27% netnotenda í ríkjum sem hafa handtekið fólk fyrir að hafa „póstað“, deilt, eða sett hlekk á efni á Facebook Þá virðist sem stjórnvöld víða séu í vaxandi mæli að beina athyglinni að skilaboðasmáforritum s.s. WhatsApp og Telegram, en hægt er að dreifa upplýsingum með skjótum hætti eftir þessum leiðum.  Sjá meira hér  

Pressukvöld þar sem yfirskriftin verður „Skoðanakannanir – framkvæmd, framsetning, áreiðanleiki“ mun verða haldið fimmtudaginn 24. nóvember kl. 20 – 22 í  Blaðamannaklúbbnum, veislusal Blaðamannafélagsins, Síðumúla 23. Flutt verða tvö stutt erindi: Þorlákur Karlsson, rannsóknarstjóri Maskínu og dósent í HR Eva Heiða Önnudóttir, stjórnmálafræðingu og nýdoktor við HÍPáll Ásgeir Guðmundsson, sviðsstjóri markaðsrannsókna hjá Gallup       Að því loknu verða pallborðsumræður en í pallborði verða auk Þorláks og Evu Heiðu þeir Heiðar Örn Sigurfinnsson, fréttamaður á RÚV og Jón Hákon Halldórsson, fréttamaður á 365 Fundarstjóri verður  Jóhann Hlíðar Harðarson fréttamaður. Pressukvöldið er öllum opið og eru blaðamenn og fjölmiðlaáhugafólk hvatt til að koma.    

Á vegum ReykjavíkurAkademíunnar, Háskóla Íslands, Háskólans á Akureyri og AkureyrarAkademíunnar, verða haldin tvö málþing um fjölmiðlun í almannaþágu. Fyrra málþingið verður haldið laugardaginn 19. nóvember næstkomandi kl. 10:30-15:00 í Iðnó, Vonarstræti 3 og í stofu M102 í Háskólanum á Akureyri.   Dagskrá málþingsins 10:30 Setningarorð – Ingunn Ásdísardóttir, formaður stjórnar ReykjavíkurAkademíunnar  10:35 Ávarp Illuga Gunnarssonar, mennta- og menningarmálaráðherra  Fyrri hluti: Áskoranir í almannafjölmiðlun10:45 Dr. Michael Tracey – Prófessor við háskólann í Colorado, Boulder  The Challenges of Public Service Broadcasting – The Battle of Values 11:15 Dr. Gauti Sigþórsson – fagstjóri í miðlun við háskólann í Greenwich, London Refrains of the Everyday: Notes on the Valuation of Public Service Media 11:45 Spurningar úr sal12:00 Hádegisverður (gestir geta keypt léttan hádegisverð í Iðnó) Seinni hluti: Almannafjölmiðlun á Norðurlöndunum 12:45 Dr. Henrik Søndergaard – Dósent við Kaupmannahafnarháskóla Building Scenarios for Public Service Media in Denmark: What are the Options for Media Policy and how Does it Affect Society? 13:15 Dr. Gunn Enli – Prófessor við Oslóarháskóla  The Media Welfare State: Public Service Broadcasting in the Nordic Region 13:45 Spurningar úr sal  14:00 Pallborðserindi og umræður  Elísabet Indra Ragnarsdóttir, framkvæmdastjóri Mengis, Björn Bjarnason, fyrrverandi menntamálaráðherraJón Ólafsson, prófessor við Háskóla Íslands.Þorbjörn Broddason, prófessor emeritus við Háskóla Íslands 14:25 Spurningar úr sal og umræður 15:00 Dagskrárlok Fundarstjóri: Arna Schram, forstöðukona menningarmála í Kópavogi  Sjá einnig hér

Mark Zukerberg stofnandi og eigandi Facebook segir það „brjálæðislega hugmynd“ að upplognar fréttir sem deilt hafi veirð á Facebook fyrir bandarísku forsetakosningarnar hafi haft áhrif á kjósendur.  Engu að síður er umræðan um áhrif, áreiðanleika og ábyrgð Facebook og raunar annarra samfélagsmiðla umfangsmikil síðustu daga. Margir Íslendingar deildu t.d. „frétt“ um viðtal við  Donald Trump sem sagt var hafa birst  í People tímaritinu árið 1998 og hljóðaði á þessa leið:  “If I were to run, I’d run as a Republican. They are the dumbest group of voters in the country. They believe anything on Fox News. I could lie and they’d still eat it up. I bet my numbers would be terrific.” Gallinn við þessi ummæli er sá að þau féllu aldrei, ekki í viðtali við People né annars staðar og eru dæmi um miknn fjölda tilbúinna pólitískra frétta sem dreift var á Facebook fyrir kosningarnar.  Eftir kosningarnar hafa þær raddir orðið háværari að Facebook takist á við vandamál af þessu tagi og reyni að fina leiðir til að hafa pólitíska umræðu heilbrigðari en hún hefur verið.  Svo virðist sem öfugt við víðfrægt slagorð Facebook um að síðan tengi saman fólk, þá hafi hún með áberandi hætti skipti hún fólki í andstæðnar fylkingar í aðdraganda forsetakosninganna í Bandaríkjunum, og raunar hafa þessi áhrif komið fram á smærri skala áður og í öðrum löndum. „Fólk hefur tekið vini af vinalista sínum, bæði vini og vandamenn vegna þess hve umræðustíllinn er orðinn grimmur,“ segir Clare Wardle sem stýrir rannsóknum að Tow Center sem sérhæfir sig í rannsóknum í netblaðamennsku. „Facbook haslaði sér völl í fréttum án þess að hafa nein verkfæri, ritstjórnarviðmið eða ramma og er núna að reyna að bregðast við þeirri stöðu,“ segir Clare Wardle ennfremur. Þessi umræða dregur enn einu sinni fram mikilvægi faglegrar blaðamennsku þar sem þær upplýsingar sem settar eru út í almannarýmið hafa farið í gegnum þá síu sem hefðbundin vinnubrögð blaðamanna tryggja. Það er, þegar allt kemur til alls, mikill munur á gildi þeirra upplýsinga sem koma úr smiðju faglegrar blaðamennsku og þeirra sem settar eru fram á samfélagsmiðlum. Sjá einnig hér          

 Fulltrúar Evrópusambands blaðamanna (EFJ) voru meðal þeirra sem sóttu ráðstefnu um vöktun á fjölbreytni í fjölmiðlum (Media Pluralism monitor, MPM 2016) sem var haldin í Flórens á Ítalíu í síðustu viku.  Á ráðstefnunni voru kynntar fyrstu niðurstöður úr þessu verkefni sem nær til allra Evrópusambandsríkja auk umsóknarríkjanna tveggja, Svartfjallalands of Tyrklands.  Það er mat EFJ að fjölbreytni fjölmiðla og þá sérstaklega staða blaðamanna sé langt frá því að vera ásættanleg. Á það við almenn starfsskilyrði, stöðu stéttarfélaga gagnvart því að tryggja öryggi félagsmanna sinna, og möguleika til að tryggja og gæta heimildamanna. Vissulega eru aðstæður misjafnar í álfunni en verst er ástandið í  suður og suð-austur hluta álfunnar. Sjá einnig hér

Siðanefnd Blaðamannafélags Íslands hefur úrskurðað að Fréttatíminn hafi ekki gerst brotlegur við siðareglur félagsins  í umfjöllun sinni um málefni Ferðamálaskóla Íslands í júní síðast liðinn.  Kærð voru f.h. Fréttatímans, þau Gunnar Smári Egilsson og Þóra Tómasdóttir, en kærandi var Friðjón Sæmundsson f.h. Ferðamálaskólans. Sjá úrskurðinn hér